Ważniejsze miejsca: Kuźnice, ul. Zamoyskiego, pomnik Władysława hr. Zamoyskiego na Krupówkach.
Bibliografia: Nowak Z., 1986; Nowak Z., 1988a; Nowak Z., 1988b; Długołęcka-Pinkwart L., Pinkwart M., 1994; Radwańska-Paryska Z., Paryski W. H., 1995; Bosacki Z., 2002; Nowak Z., 2003; Sierpowski S. [red.], 2003; Pinkwart M., Długołęcka-Pinkwart L., 2006; Roszkowski J. M., 2012; Kitkowski A., Roszkowski J. M., 2013; Moździerz Z., Roszkowski J. M., 2013; Roszkowski J. M. [red.], 2015. [ZM]
Syn gen. Władysława hr. Zamoyskiego urodził się 18 listopada 1853 roku w Paryżu. Był wielkim patriotą polskim, społecznikiem i dobroczyńcą Zakopanego.
Dobra Zakopane zakupił w 1889 roku i zamieszkał w Kuźnicach. Zdewastowane przez poprzednich właścicieli lasy tatrzańskie uratował od zupełnego zniszczenia, przez ograniczenie wyrębów i prowadzenie intensywnych zalesień. Doprowadził do zbudowania linii kolejowej z Chabówki do Zakopanego, otwartej jesienią 1899 roku. Przyczynił się do wygrania sporu granicznego o Morskie Oko, rozstrzygniętego ostatecznie przez międzynarodowy sąd polubowny w 1902 roku.
W Zakopanem inicjował oraz wspierał liczne inicjatyw społeczne, zarówno organizacyjnie, jak i finansowo. M.in. założył Chrześcijańską Spółkę Handlową (1891), był w zarządzie Towarzystwa Tatrzańskiego (1893–1907) oraz Towarzystwa Muzeum Tatrzańskiego pełniąc przez wiele lat funkcję wiceprezesa (1894–1899 i 1911–1918). Pomagał materiałami budowlanymi w budowie gmachu murowanego Muzeum Tatrzańskiego. Cały swój majątek (m.in. dobra kórnickie i zakopiańskie) przekazał narodowi polskiemu w formie fundacji „Zakłady Kórnickie”, która została formalnie powołana przez Sejm II Rzeczypospolitej w 1925 roku, już po jego śmierci, a rozwiązana dekretem Prezydenta Bolesława Bieruta w 1952 roku. Restytucja fundacji nastąpiła ustawą sejmową z dnia 18 września 2001 roku.
Władysław Zamoyski zmarł 3 października 1924 roku w Kórniku, trzy dni po zatwierdzeniu statutu fundacji przez Radę Ministrów (30 IX 1924). Jego zasługi dla Zakopanego i Tatr upamiętniono w 1898 roku przez nadanie jego nazwiska jednej z ulic w Zakopanem oraz pomnikiem autorstwa Michała Gąsienicy Szostaka, który został uroczyście odsłonięty 11 listopada 2003 roku.
Matka Władysława Zamoyskiego, Jadwiga z Działyńskich, urodziła się 4 lipca 1831 roku w Warszawie. W 1882 roku założyła w Kórniku pod Poznaniem Szkołę Domowej Pracy Kobiet. Była to pierwsza szkoła gospodarcza na ziemiach polskich. Po zamknięciu jej przez władze pruskie została przeniesiona do Lubowli na Spiszu (1886-1887), następnie do Kalwarii Zebrzydowskiej (1887-1889). W 1889 roku, po nabyciu dóbr zakopiańskich przez Władysława Zamoyskiego, szkoła znalazła swoją siedzibę w zakopiańskich Kuźnicach. Istniała ona do 1949 roku.
Siostra Władysława Zamoyskiego, Maria, urodziła się 4 maja 1860 roku w Paryżu. W czerwcu 1882 roku przybyła wraz matką i przygotowanymi we Francji nauczycielkami do Kórnika, w którym 24 czerwca rozpoczęła działalność Szkoła Domowej Pracy Kobiet. Maria była prawą ręką matki i jedną z najbardziej oddanych szkole nauczycielek. Zmarła w nocy z 22 na 23 lutego 1937 roku w Zakopanem, w Kuźnicach. Pochowana została w Kórniku.
© 2024 Szlak Znakomitych Zakopiańczyków.
