Ważniejsze miejsca: Dom przy Skibówkach I; Nowy Cmentarz przy ul. Nowotarskiej; budynek dawnej Szkoły Zawodowej Przemysłu Drzewnego przy ul. Krupówki 8; wille: Koliba przy ul. Kościeliskiej 18, Dom pod Jedlami przy Drodze na Koziniec 1, Pod Wykrotem na os. Szymoszkowa 4; kaplica Matki Boskiej Różańcowej w kościele Najświętszej Rodziny przy ul. Krupówki; Pomnik Grunwaldzki na Placu Niepodległości

Bibliografia: Wnuk W. 1968; Kubaszewska H., Micińska A., 1975; Kenarowa H., 1978; Pinkwart M., Zdebski J., 1988; Długołęcka-Pinkwart L., Pinkwart M., 1994; Radwańska-Paryska Z., Paryski W. H., 1995; Pinkwart M, Długołęcka-Pinkwart L., 2006; Chrudzimska-Uhera K., 2013; Jagiełło M., 2014; Pitoń H., 2014. [ZM]

Urodził się 12 września 1872 roku w Zakopanem. Rzeźbiarz, pisarz i działacz społeczny. Jego ojcem był wcześnie zmarły zakopiański ślusarza Ryszard Duźniak, a matką Teresa Gąsienica Brzega. Wojciech zmienił nazwisko na Brzega (przydomek matki), by podkreślić swoje  góralskie pochodzenie.

Snycerstwa uczył się w c.k. Szkole Zawodowej Przemysłu Drzewnego w Zakopanem (1885–1889), następnie studiował rzeźbę w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych (1895–1898) oraz w Monachium i Paryżu. W 1901 roku zamieszkał na stałe w Zakopanem na Skibówkach. Współpracował ze Stanisławem Witkiewiczem, m.in. przy dekoracji snycerskiej willi Koliba Zygmunta Gnatowskiego (1892–1893) oraz ołtarza Matki Boskiej Różańcowej w nowym kościele parafialnym pod wezwaniem Najświętszej Rodziny (1896), a także przy urządzaniu salonu Domu pod Jedlami (1897).

Od 1903 roku Brzega we własnej pracowni robił meble w stylu zakopiańskim oraz galanterię drewnianą (np. stylowe szachy dla Stefana Żeromskiego). Rzeźbił w drewnie, terakocie i gipsie, uczestniczył w wielu wystawach. Do bardziej znanych dzieł artysty należą m.in.: Popiersie Sabały (1896), Popiersie Macieja Sieczki (1898), Juhas (ok. 1900), Popiersie Bronisławy Kondratowiczowej (1901), Popiersie matki (1902), Jewin Tomek, czyli Tomasz Gadeja (1908), Góral siedzący (1915), Dudziarz (1928) oraz ołtarze – w kościele w Zębie (ok. 1921) i kaplicy grobowej rodziny Woźniakowskich na cmentarzu parafialnym w Koniuszy (ok. 1925). Zaprojektował też Pomnik Grunwaldzki odsłonięty na zakopiańskim rynku w 1911 roku. W latach 1922–1937 był nauczycielem w zakopiańskiej Szkole Przemysłu Drzewnego, a w latach 1927–1929 jej dyrektorem.

Jak pisała Halina Kenarowa:

[…] Jego działalność pedagogiczna w macierzystej szkole przypadła na okres, kiedy czterdziestopięcioletni rzeźbiarz miał za sobą największe sukcesy artystyczne, odniesione głównie w dziesięcioleciu poprzedzającym I wojnę światową. Wówczas to obsyłał wystawy krajowe i salony paryskie doskonałymi portretami w drewnie i zbierał pochwalne recenzje w Paryżu […]. (Kenarowa H., 1978, s. 186–187)

Brzega publikował też artykuły, obrazki sceniczne i opowiadania, m.in. Materyały do poznania górali tatrzańskich („Lud” 1910–1911; „Wierchy” 1929, 1930, 1932), Nędza Litmanowski, groźny zbójnik tatrzański z czasów Jana Kazimierza („Zakopane” 1909), Posiady (Kraków 1913). W 1927 roku był jednym z redaktorów czasopisma zakopiańskiego „Gazda”. Już po śmierci artysty wydane zostały jego wspomnienia i gawędy pt. Żywot górala poczciwego (oprac. Michał Jagiełło i Anna Micińska, Kraków 1969), wznowione niedawno pod zmienionym tytułem, Żywot górala poczciwego. Spojrzenie po latach, wzbogacone o liczne zdjęcia i biogram opracowany przez Michała Jagiełłę (Zakopane 2014).

Wojciech Brzega był też aktywnym działaczem społecznym, m.in. współzałożycielem Związku Górali (1904), Towarzystwa „Sztuka Podhalańska” (1909) i Spółki „Kilim” (1910). W 1918 znalazł się we władzach Organizacji Narodowej w Zakopanem, a od 1919 roku był radnym gminy. W 1934 otrzymał członkostwo honorowe Związku Górali.

Zmarł 6 lipca 1941 roku, został pochowany na Nowym Cmentarzu. Dwudziestego trzeciego maja 1985 roku ulica Kościeliska nad Potokiem w Zakopanem została przemianowana na ulicę Wojciecha Brzegi.

Galeria zdjęć