Ważniejsze miejsca: Harenda – dom Muzeum Jana Kasprowicza, mauzoleum na Harendzie.
Bibliografia: Radwańska-Paryska Z., Paryski W.H., 1995; Długołęcka-Pinkwart L., Pinkwart M., 1994. [MK]
Jan Kasprowicz (1860–1926)
Maria Kasprowiczowa (1887–1968)
Urodził się 12 grudnia 1860 roku w Szymborzu koło Inowrocławia. Poeta, dramaturg, eseista, tłumacz, profesor i rektor Uniwersytetu we Lwowie. Od 1891 roku regularnie przyjeżdżał na Podhale, do Zakopanego i Poronina. Uczestniczył w zakopiańskich wydarzeniach kulturalnych i inicjatywach obywatelskich. W 1914 roku pomógł w uwolnieniu Lenina z aresztu w Nowym Targu.
Przed pierwszą wojną światową sporo chodził po Tatrach. Szereg wierszy, poematów, opowiadań i szkiców Jana Kasprowicza, jest związanych z Tatrami, Podhalem i góralszczyzną. Szczególnie wiersze z tomów Krzak dzikiej róży, Księga ubogich i Mój świat są poświęcone tej tematyce.
W 1923 roku kupił od malarki Winifred Cooper dom na Harendzie, w którym spędził ostatnie trzy lata życia u boku swojej trzeciej żony Marii. Zmarł tam 1 sierpnia 1926 roku. Pochowany początkowo na Starym Cmentarzu, a następnie w 1933 roku we własnym mauzoleum na Harendzie. W jego domu staraniem żony powstało muzeum poświęcone jego pamięci.
Maria Kasprowiczowa urodziła się 29 kwietnia 1887 roku w Sankt Petersburgu. Z domu Bunin, córka rosyjskiego generała. Jana Kasprowicza poznała we Włoszech, w roku 1911 została jego trzecią żoną. Po śmierci poety dbała o popularyzację jego twórczości, doprowadziła do budowy mauzoleum na Harendzie, a w 1950 roku założyła we własnym domu istniejące do dziś Muzeum Jana Kasprowicza.
Była autorką kilkutomowego Dziennika i książki wspomnieniowej W naszym górskim domu. Stworzyła na Harendzie swoisty zakopiański salon kulturalny, w którym przez ponad czterdzieści lat bywali wybitni twórcy polskiej kultury. Zmarła w Zakopanem 12 grudnia 1968 roku. Pochowana obok męża w mauzoleum na Harendzie.
